فیروزآباد، سرزمین رازهای  ساسانی

در 120 کیلومتری جنوب شیراز سرزمینی واقع شده که هر گوشه و کنار آن رمز و رازی در خود پنهان دارد. شگفتی های نادیده تاریخی و طبیعی که هنوز سر به مهر باقی مانده اند. از جنوب شیراز که به قصد فیروز آباد راه می افتید پس از گذشتن از سه راهی جهرم و شهرستان کوار، به ارتفاعات زیبای مل بلند، کوه سپیدار و کوه دوبند وارد می‌شوید. دامنه های صخره ای و پر شیب این کوهستان از انواع گیاهان دارویی و درختان و درختچه هايي مانند بادام کوهی پوشیده شده است. در فصل بهار شکوفه های زیبای انواع درختان و گل هاي وحشي، منطقه را رنگارنگ می کنند. کمی جلوتر کارخانه سیمان فیروزآباد در کنار جاده واقع شده که همچون یک وصله ناجور در دامان طبیعت بکر منطقه جلوه می کند و تقابل همیشگی صنعت و طبیعت را یادآور می شود.
پس از گذشتن از جوکان و سه راهی میمند به یک دره زیبا و دریاچه و سد تنگاب نزدیک می شوید. سد مخزني تنگاب بخشی از آب آبیاری دشت فیروزآباد را تأمین می‌نماید و البته ساخت آن موجب نا رضايتي باستان شناسان و اهالي ميراث فرهنگي بوده است. درياچه زيبايي نيز در اين منطقه پديد آمده كه با وجود نداشتن امكانات، محل اطراق و استراحت مسافران و گذران روزهاي تعطيل است. از همین جا رودخانه فصلی فیروزآباد نیز در کنار جاده نمایان می شود. این رودخانه پس از گذشتن از غرب و جنوب فیروزآباد به رود شود وهرم ملحق شده و از جنوب غرب این شهرستان خارج می شود. 
شگفتی های تاریخی فیروزآباد از همین جا به استقبال می آیند. قلعه دختر بر فراز صخره ای بلند اولین اثری است که به میهمانان این سرزمین کهن، خوشامد می گوید. این قلعه بر فراز صخره ای از کوه تنگاب با استفاده از مصالح گچ و سنگ ساخته شده و کاربرد نظامی و دفاعی داشته است. بنای این قلعه در سه طبقه ساختمان طراحی شده است. مسير دسترسي به اين قلعه سخت و دشوار بوده است و به قولي گذشتگان ما معمولا بناهايي را كه به راحتي قابل دسترسي نيستند به كنايه از باكرگي دختران، به نام قلعه دختر مي‌ناميدند.
در حالی که هنوز در تب و تاب زیبایی قلعه دختر هستید کمی جلوتر و تنها در فاصله پنج کیلومتری آن کاخ پر ابهت اردشیر بابکان دومین شگفتی تاریخی است که شما را به دیدار از خود فرا می خواند. این مجموعه به مساحت تقریبی پنج هزار متر مربع از مصالح سنگ و گچ و آهک و ساروج ساخته شده و در کنار چشمه آبی به نام قمپ آتشکده واقع شده است. در برخی منابع از کاخ اردشیر بابکان با نام آتشکده اردشیر نیز نام بره اند. در اين كاخ با ديدن تاق هاي گنبدي بلند همانند سقف مساجد امروزي مي‌توان به عظمت معماري ساساني پي برد. اردشیر بابکان سرسلسله و بنیانگذار دولت ساسانی است که نقش برجسته ای کهن، تاجگذاری این پادشاه را در حالی که افسر شهریاری را از اهورامزدا دریافت می کند در کنار جانشین خود شاپور ساسانی نشان می دهد. این نقش برجسته با نام نقش پیروزی نیز شناخته می شود.
پس از بازدید از کاخ اردشیر بابکان، کم کم وارد شهر زیبای فیروزآباد خواهید شد. شهری که در شرق و غرب آن دو رشته کوه صخره ای و ناشناخته واقع شده که همچون حصاری شهر را در بر گرفته اند. کوه های غربی منطقه که به خرفه و فراشبند منتهی می شود و رشته کوه های شرقی که به میمند و دوزه منتهی می شود. 
سوغات و صنایع دستی فیروزآباد متنوع هستند. صنایع خانگی چون، قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، مفرش بافی و رندبافی از مهمترین آنها هستند. همچنین بافتن سیاه چادر، دورچین و چرخ بافی نیز از صنایه دستی فرعی محسوب می شود. اگر علاقمند به خوراک و غذاهای محلی هستید نیز می توانید از غذاهایی مانند آش آلوک، باسما، دارتی، آش بنه و دمپختک میل بفرمایید
فیروز آباد جديد در دو كيلومتري جنوب شهر قدیمی و باستانی شهرگور بنا شده و نسبت به شهر باستانی گور سابقه کمتری دارد. برای همین هم هست که در میان شهر اثار تاریخی چندانی نمی بینید ولی در حومه شهر تا دلتان بخواهد رمز و رازهای تاریخی نهفته است. شهر باستانی گور به صورت دایره ای شکل طراحی شده و از قدیمی ترین شهرهای ایران است. این شهر عظیم دارای چهار دروازه بوده و هنوز هم مناره شهر و تخت شاه نشین آن قابل دیدن است. نمای هوایی این شهر بسیار زیبا و حیرت آور است و نشان از یک طراحی دایره ای شکل و متبحرانه دارد. آثار تاریخی زیادی در این شهر باستاني وجود دارند که اغلب به جا مانده از دوره ساسانیان است. ساخت شهرگور به زماني باز مي گردد كه اردشير بر شاه اشكاني پيروز شد و ايران را مطيع خود كرد وسلسله ساسانيان را آغاز نمود. اين شهر مركز منطقه اي به نام اردشیر خوره بوده‌ است که مسلمانان آن را در سال ۲۸- ۲۹ ه.ق. تسخیر کردند.
شهر باستانی گور در ابتدای مسیرمنتهی به فراشبند واقع شده و در 20 کیلومتری این مسیر وارد کوهستانی ییلاقی و بسیار زیبا می شوید که پرآب و سرسبز است. این منطقه تنگ خرفه نام دارد که آثار و شواهد تاریخی نشان از قدمت این منطقه دارد. بقعه امامزاده داوود خرفه یکی از این آثار است که به طرز بسیار زیبایی طراحی و ساخته شده است. این بنا دارای چهار وجه و حدود 22 حجره در پيرامون خود است و بر بالاي آن نيز گنبدي زيبا واقع شده است.
زادگاه و آرامگاه دو قلوهای شهیر و به هم چسبیده ایرنی، لاله و لادن نیز در جنوب شهرستان فیروزآباد و در روستایی به نام لهراسب واقع شده که مقبره آنها هنوز هم بازدیدکننده و مشاقان زیادی دارد. لاله و لادن پس از تولد در اين روستا به تهران برده شده و توسط خانواده اي تهراني سرپرستي شدند و پس از 27 سال زندگي با سرهاي به هم چسبيده، بر اثر عوارض پس از عمل جراحي در كشور سنگاپور درگذشتند. يادشان گرامي. 
ايران ما سرشار از شگفتي هاي طبيعي و تاريخي است كه بي شك مي تواند مقصد اصلي توريست ها و طبيعت گردان جهان باشد. فيروزآباد به تنهايي به اندازه چندين كشور اروپايي قابليت جذب توريست هاي تاريخي را دارا است و لزوم توجه به اين ديار ناشناخته جدي به نظر مي رسد. در سال هاي اخير بزرگراه جدیدی که در جنوب این شهرستان به مقصد عسلویه و پارس جنوبی احداث شده است، شمار مسافران عبوری این منطقه را افزایش داده و شاید دلیلی شود برای توجه بیشتر به این منطقه فراموش شده تاریخی و باستانی ایران.