دوپایه و تک پایه و دوجنسیتی گیاهان

گل‌های خوشبوی گیاهان در واقع اندام‌های تولید‌مثل آنها هستند. پرچم‌های مملو از گرده بخش "نر" و تخمدان گل بخش "ماده" گیاه هستند
.گیاهان را از نظر گل به دوجنسه ، تک پایه و دوپایه دسته بندی نمودتنوع ساختار گل

گل های منظم
گل هایی با تقارن شعاعی هستند که می توانند به دو نیمه برابر در امتداد بیش از یک سطح طولی تقسیم شوند، مانند گل سوسن
گل های نامنظم
گل هایی با تقارن دو طرفی، با فقط یک سطح تقارن هستند، مانند نخود و لوبیا
 
گل های تک جنسی
گل هایی که فقط دارای یکی از اندام های زایا هستند و گل های نر و گل های ماده به صورت مجزا قرار دارند، مانند موز، گردو، بید و ...
 
برای مثال گلهای دوجنسه یا Hermaphrodite گلهایی هستند که دارای نر و مادگی میباشند.درختان مناطق معتدله نظیر سیب و گلابی و به وهلو وشلیل و
......... 
گیاهان تک پایه یا تک جنس گلهایی هستند که گلهای نر وماده انها جدا از هم و روی یک درخت قرار دارند. مثل آناناس، گردو،پکان ،بلوط ،فندق ،ذرت و.......
وگیاهان دوپایه آنهایی هستند که گلهای نر و ماده آنها جدا از هم و بروی درختان دیگر قرار میگیرند. مثل خرما ، پسته ،کیوی ،خرمالو ،اسفناج ،مارچوبه ، گزنه و..
اغلب گیاهان داری گل‌های دوجنسی هستند (که هر دو بخش نر و ماده را دارند)، اما در گیاهانی مانند کدو گل‌های نر و ماده جدا رشد می‌کنند- برخی گیاهان دیگر هم هر دو نوع گل دوجنسی و تک‌جنسی را دارند.
و آنچنانکه زیست‌شناسان تکاملی اخیرا کشف کرده‌اند گیاهانی دارای هر دو گل نر و دوجنسی باشند، دانه‌های بیشتری تولید می‌کنند.
چرا چنین پدیده‌ای رخ می‌دهد هنوز یک راز علمی است، اما شاید به علت اینکه رشد گل‌های نر انرژی کمتری از گیاه می‌گیرد انرژی بیشتری برای تولید دانه‌ها باقی می‌ماند

.
اما تولید دانه‌ها چگونه رخ می‌‌دهد؟
در اینجا طبیعت با استفاده ار باد، حیوانات، یا آب برای انتقال گرده‌های چسبناک به کلاله مادگی لقاح را باعث می‌شود.
گرده‌هایی که روی کلاله قرار گرفته‌‌اند، به سمت پایین رشد می‌کنند و به آهستگی به درون تخمدان‌ها می‌خزند.
نهایتا این  گرده با  تخمک‌های درون تخمدان ترکیب می‌شود و دانه‌های گیاه متولد می‌شوند.(بله وقتی دارید یک سیب یا میوه دیگری را می‌خورید در واقع دارید شکل زاده‌نشده‌ای از حیات را می‌خورید!)
اما گل‌ها تنها راه تولید مثل در گیاهان نیستند.
در درختان جینگو گیاهان نر و ماده به طور کلی از هم جدا هستند. درختان نر گرده‌هایی تولید می‌کنند که به صورت اسپرم سرباز می‌کنند و اسپرم به سوی تخمک درون تخمدان مونث روی گیاه ماده شنا می‌کند
بالاخره گیاهانی مانند عدس آبی به کلی از امور جنسی پرهیز می کنند. این گیاهان عجیب کلون‌ها (شبیه‌هایی) برگ‌مانند به وجود می‌آورند که از گیاه اصلی جدا می‌شود و به صورت گیاهی بزرگسال رشد می‌کند

  
گرده افشانی قبل از باز شدن گل و در حالت غنچه    کلیستوگامی              Clestogam
دانه های گرده یک گل به کلاله گل دیگر از همان نوع منتقل می گردد.    کاسموگامی         Chasmogamy
گیاهانی که گلهای نر و ماده آنها از هم جدا ولی بر روی یک پایه قرار دارند.    یک پایه                Monoecious
گلهای نر و ماده روی دو گیاه باشند    دوپایه                      Dioecious
 
در بعضی از گیاهان گلهای هرمافرودیت و گل های یک جنسی با هم دیده میشود    پلی گام                     Polygame
گیاهانی که در آنها گل های نرماده(هرمافرودیت)ونر روی یک پایه قرار دارند(از انواع پلی گام)    آندرومونیک           Andromonic
گیاهانی که در آنها گلهای هرمافرودیت و گلهای ماده روی یک پایه قرار دارند(از انواع پلی گام)    ژینومونیک             Gynomonic
گیاهانی که در آنها گلهای هرمافرودیت و نازا روی یک پایه قرار دارد.(از انواع پلی گام)    آگامونیک 
گیاهانی که در آنها گلهای هرمافرودیت و گلهای نر و گلهای ماده همه روی یه پایه قرار دارند.(از انواع پلی گام) تری مونیک 
همزمانی رسیدگی دانه گرده و تخمک    هموگامی                 Homogamy
زمان رسیدگی دانه گرده وکلاله متفاوت است    دایکوگامی                  Dicogami

موسسه طبیعت گروه 39
استاد مجید اسکندری
گردآورنده: سمیه آریا