قلعه رودخان، قصری خفته در اعماق جنگل

در ديار پهناور و كهن ايران، قلعه‌ها و قصرهاي تاريخي بسياري را مي‌توان برشمرد كه اكثر آنها بر بالاي صخره‌هاو كوهها و يا در دشت‌ها و بيابان‌ها بنا شده اند ولي قلعه رودخان از معدود قلعه‌هاي ايران است كه در دل جنگل هاي متراكم بنا شده است و يكي از شگفت انگيزترين بناهاي تاريخي كشور محسوب مي‌شود. اگر اهل طبيعت‌گردي و سفر باشيد حتما با نام قلعه رودخان آشنا هستيد. اين قلعه عظيم به مساحت 6/2 هكتار در 23 كيلومتري جنوب شهرستان فومن و در ميان ارتفاعات جنگلي واقع شده و دورتادور آن را 52 برج نگهباني فرا گرفته است.
مبدا سفر شهرستان فومن است. شهري كه پارك‌ها، مجسمه‌هاو كلوچه آن معروف است. توصيه مي‌شود اگر از تهران  عازم اين قلعه هستيد، شب را در اين شهر سپري كرده و صبح زود عازم قلعه شويد زيرا ديدن جزييات كامل اين قلعه و زيباييهاي آن با يك سفر يكروزه ممكن نيست. از جنوب شهر فومن جاده اي در ميان روستاها و مزارع متعدد به قلعه رودخان منتهي مي‌شود. روستاهاي اين مسير آنچنان به نزديكند كه به سختي مي‌توان مرز بين آنها را تشخيص داد. اين مسير 23 كيلومتري پس از گذشتن از روستاهاي گشت، کردمحله، گشت رودخان، سيه‌کش، گوراب‌پس، ملسکام، سعيدآباد و قلعه رودخان به روستاي حيدرآلات و بالاخره به پاركينگ بزرگي منتهي مي‌شود كه ابتداي مسير پياده روي تا قلعه است. در پاركينگ بزرگ قلعه رودخان امكانات اندكي براي مسافران و اكيپ هاي ايرانگردي كه معمولا هر هفته به اين محل سفر مي‌كنند، در نظر گرفته شده كه بسيار ناچيز به نظر مي‌رسد. پارك جنگلي قلعه رودخان به مساحت 1870 هكتار يكي از زيبايي‌هاي طبيعت اين منطقه است كه در سال 1378 جهت پذيرايي مسافران آماده شده است. صداي آب رودخانه اولين خوش آمد گويي به گردشگران است. در ادامه يك بازارچه كوچك سنتي و غرفه‌هاي صنايع دستي از شما استقبال مي‌كنند و كم كم پله هاي معروف قلعه رودخان نمايان مي‌شوند.
پله هايي سنگي به طول  تقريبي 4 كيلومتر تا خود قلعه شما را همراهي مي‌كنند. دوستي مي‌گفت تعداد پله‌ها 935 پله است ولي شمردنش حوصله مي‌خواهد. تركيب تماشايي رودخانه و جنگل  به همراه نغمه دل انگيز پرندگان و گاهي آواز همسفران عبوري، مجالي براي خستگي به شما نمي‌دهد ولي با اين حال راه درازي در پيش داريد. پله‌ها را يكي يكي به شوق ديدن قلعه اي رويايي سپري مي‌كنيد و پس از پشت سرگذاشتن چند شيب تند، درب بزرگ قلعه نمايان مي‌شود. 
اگرچه عده اي بناي اوليه اين قلعه را به دوران پيش از اسلام نسبت مي‌دهند ولي به نظر مي‌رسد قدمت اين قلعه به دوره‌ سلجوقي بر‌گردد، البته تمامي اين قلعه بزرگ در يک زمان ساخته نشده بلکه در دوره‌هاي مختلف مرمت و بازسازي هايي روي آن صورت گرفته است. در اين بنا از سنگ، آجر، ملات ساروج و گچ استفاده شده است. بلندي ديوارها متفاوت و از ٣ تا ١٠ متر متغير است. فرم کلي قلعه نامنظم است و از دو بخش شرقي و غربي تشکيل شده است. امروزه قسمت عمده اي از بنا با پيچک ها، خزه‌هاو سرخسهاي جنگلي پنهان شده و رويش بوته‌هاو درختان متعدد در پيکر قلعه موجب آسيب ديدن اين بناي مهم تاريخي شده است، ولي با اين حال هنوز هم مي توان آن را از سالم ترين قلعه هاي ايران دانست که با اندکي مرمت و توجه مي‌تواند به يكي از اصلي‌ترين قطب گردشگري كشور مبدل شود. قلعه رودخان، با شماره ١٥٤٦ و در تاريخ ٣٠ مرداد ١٣٥٤ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

مجید اسکندری