گیاه دارویی درمنه (50 گرم) Artemisia sieberi

گیاه درمنه (Artemisia) بیشترین پراکنش را در سطح کشور ایران داشته و در مناطق خشک و نیمه خشک، از نظر حفظ محیط زیست به ویژه جلوگیری از فرسایش خاک، تامین علوفه برای دام ها و حیات وحش و مصارف دارویی بسیار با ارزش است. بیش از 34 گونه از درمنه تاکنون در ایران شناسایی شده و پراکنش وسیع این گیاه به ویژه گونه های A. aucheri و A. sieberi در کشور به حدی است که درمنه عنصر اصلی ناحیه ایران و تورانی تلقی شده است. گونه‌های مختلف این گیاه به نام‌های افسنطین و ترخون نیز شناخته می‌شوند.

اين جنس حدود 34 گونه در ايران دارد كه داراي خواص دارويي بوده و گونه‌هايي نيز علف هرز محسوب مي‌شوند. يكي از گونه‌هاي شاخص آن در ايران A. sieberi  نام دارد. گونه‌هاي مختلف اين گياه به نام‌هاي افسنطين و ترخون نيز شناخته مي‌شوند.

برگ گیاه افسنطین داراي ماده تلخی به نام ابسنتین اسـت که نخستین بار توسط دوکوسن کشف گردید.

تاریخ شناسایی این گیاه به دوران های خیلی قدیم، در حدود ۱۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نسبت داده می شود. به طوری که مصریان، خصوصیاتی از آن را بر روی اوراق پاپیروس نام برده اند. شواهد تاریخی نشان می دهد که افسنطین دارای آن چنان قدمتی است که باید به زمان های قبل تر از آنچه که ذکر شد، نسبت داده شود و پراکندگی آن نیز در این زمان ها، بیشتر در مناطق گرم و خشک مدیترانه بوده است و اگر مشاهده می گردد که امروزه وسعت انتشار آن محدود شده، به این دلیل است که حساسیت زیاد گیاه در مقابل سرما، همواره مانع پیشرفت آن در وسعت های پهناور می شده است. در قرون وسطی، پرورش افسنطین در سرزمین پهناوری واقع در شمال اروپا، از شبه جزیره اسکاندیناوی تا ایسلند و در قرن نوزدهم، در اغلب نواحی اروپا مخصوصا منطقه مدیترانه معمول گردید.

مصریان باستان و سرخپوستان آمریکایی برای مراسم مذهبی و جادویی خود از افسنطین استفاده می‌کردند. در تراژدی ویلیام شکسپیر از رومئو و ژولیت، اشاره شده است که دایه هنگام سه سالگی از طعم تلخ افسنطین برای از شیر گرفتن جولیت استفاده می‌کند.

گیاه شناسی: گیاه چندساله، معطر، به ارتفاع 50-120 سانتی متر، ساقه منشعب و اغلب پر شاخه، برگ ها متناوب، دارای دمبرگ بلند، برگ های پایینی شانه ای، برگ های بالایی ساده، کپه ها کوچک، گل ها بسیار کوچک، زرد رنگ، دارای مزه بسیار تلخ

طبیعت: گرم و خشک

در طب سنتی از دم كرده اين گياه براي درمان نارسايي كبد، گلودرد، عفونت گوش، يبوست، اسهال مزمن، در التيام زخم ها و همچنين به عنوان داروي ضدكرم و ضدعفوني كننده استفاده مي شود. این گیاه قابض، تقویت معده و اشتها آور، ضد تب، ضد کرم، تسکین دردهای مزمن است و در درمان مالاریا، سرفه، سوزش معده و قلب، درد عصبی، التهاب و سرخک به کار می رود.

برای معطر کردن در نوشیدنی‌هایی مثل شراب به کار می‌رود. از جوشانده افسنطین به صورت لوسیون، اگر به بدن چهار پایان مالیده شود، مگس و حشرات موذی را از آن ها دور می کند. دمنوش افسنطین برای تقویت معده، کم خونی و رفع بوی بد دهان موثر است.

اثرات درمانی: اسانس به دست آمده از برگ ها و گل هاي خشك آن داراي خاصيت ضد ميكروبي، قارچ كشي، كنه كشي و حشره كشي است و در تركيب عطرها و در برخي داروهاي مسكن استفاده مي شود. این گیاه دارای خاصیت ضد انگلی، ضد صرع، اثرات آنتی اکسیدانی، ضد سرطان، ضد کرم و ضد باکتری می باشد. آلفا و بتا توجون جزء اصلی و سمی گیاه افسنطین محسوب می شود که اثرات فاماکولوژیکی زیادي مانند ضددرد و ضدکرم از آن گزارش شده است. در درمان رماتيسم، رفلكس مري، دردهاي قلبي، مالاريا، هپاتيت و تنگی نفس کاربرد دارد. این گیاه حاوی ماده‌ای به نام آرتمیسینین است که در نابوی سلول‌های سرطانی نقش مهمی دارد.

مهم ترین ترکیبات شیمیایی: گاما- ترپينن، کامفور، کربوهیدرات ها، آلکالوئیدها، ساپونین ها، فیتواسترول ها، پروتئین ها، آمینواسیدها، تانن، ترکیبات فنلیک، فلاونوئید ها

 نام های دیگر: خاراگوش، گندواش، واش، کشوتامی، سینیون، افسنطین رومی و مروه

عوارض: در دوران بارداری، شیر دهی، بیماران مبتلا به بواسير و خونریزی های معده و روده مصرف نگردد. استفاده بیش از حد از این گیاه در مقادیر بالا و مصرف طولانی مدت سبب ایجاد مسمومیت شدید، سرگیجه، تشنج و اختلالات روانی می گردد.

اندام مورد استفاده: برگ و سر شاخه های گل دار