بذر خارشتر Alhagi maurorum

بذر خارشتر  Alhagi maurorum

توصیف:

گیاه خارشتر، گیاهی علفی و خاردار است که شاخه‌های آن به‌طور پیچیده‌ای منشعب شده و ارتفاع آن تا نیم متر می‌رسد. خارشتر ریشه‌هایی دارد که بسیار عمیق هستند. ساقه‌های سبز گیاه خارشتر دارای خارهای سبزی به طول 2 الی ۴ سانتیمتر با نوک زرد هستند. برگ‌های خارشتر به‌صورت متناوب، ساده، کامل، بیضوی (برای تخم‌ریزی) و به طول 7 الی 20 میلیمتر با دمبرگ‌های کوتاه به طول تا 2 میلیمتر می‌رویند. گل‌های گیاه خارشتر به رنگ صورتی تا قهوه‌ای مایل به قرمز، به طول تقریبی 10 میلیمتر با یک پایه کوتاه و باریک می‌رویند. تعداد گل‌های هر ساقه از 1 تا ۶ گل که بستگی به خارهای کناری آن دارد، متغیر است. میوه آن نیز یک غلاف کوچک به طول 20 الی 30 میلیمتر، به رنگ کدر و قهوه‌ای مایل به قرمز است که در آن دانه‌ها جمع شده است و غلاف‌های آن از بین نمی‌روند. این گیاه در تابستان شیره ای مانند عسل ولی سفید رنگ تولید می‌کند که آن را خار انگبین یا خرنگوی یا ترنجبین می گویندکه موقع خشک شدن رنگ زرد به خود می‌گیرد. ترنجبین در هوای گرم از گل‌های گیاه خارشتر ترشح می‌شود. نوع دیگری از ترنجبین نیز از غلاف‌های دانه گیاه خارشتر به دست می‌آید که شیرین و ملین است. به‌طورکلی ترنجبین (manna) معمولاً در اثر فعالیت تغذیه‌ای و ترشحی حشرات روی برخی از گونه‌های گیاهی از جمله گیاه خارشتر ایجاد می‌شود و در طب سنتی ایرانی و اسلامی با نام‌های دیگری مانند عسل النادا (عسل شبنم) و اوستورانژبین (عسل شتر) نیز ذکر شده است. همچنین در فرانسه نیز به آن Manne de perse، Manne d’hedysarum و Manna d’alhagi گفته می‌شود. ترنجبین عمدتاً به عنوان ملین خفیف و در درمان زردی نوزادان در داروسازی ایرانی استفاده می‌شود. این ماده همچنین به‌عنوان یک شیرین‌کننده، ضد سرفه و تسکین دهنده گلو درد، ضد اسپاسم، ادرار آور، پاک کننده‌ای برای مثانه، محرک مزاج و گرم کننده بدن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از ترنجبین در ادبیات فارسی سنتی نیز برای حفظ سلامت، درمان سرخچه و تب خفیف پیشنهاد شده است.

روش کاشت:

دمای بهینه و عمق خاک مناسب برای جوانه زنی بذور خارشتر دمای حدود 27 درجه سانتیگراد و عمق یک سانتیمتری خاک میباشد. همچنین وجود نور برای جوانه زنی این گیاه ضروری میباشد. بذور خارشتر قادرند برای مدت دست کم هشت ماه در زیر آب و نیز برای چندین سال در خاکهای نیمه خشک بدون از دست دادن قوه نامیه زنده بمانند. قوه نامیه بذور این گیاه به سرعت در معرض سرما و خاکهای مرطوب پس از گذشت یک سال کاهش مییابد. یکی از جنبه های موفقیت خارشتر، خواب طولانی بذر این گیاه میباشد. در پژوهشی به منظور حذف خواب بذر خارشتر، اثر تیمارهای متعددی از قبیل سرمادهی مرطوب، خراش دهی مکانیکی، آب داغ، اسید سولفوریک و نور بررسی شدند. موثرترین تیمار جهت شکستن خواب بذر به ترتیب آب داغ و خراش دهی مکانیکی بودند که به ترتیب منجر به 65 و 55 درصد جوانه زنی در  شرایط آزمایشگاهی شدند. 

نکات کلیدی:

نام خانواده: Fabaceae
نام رایج:  camelthorn, Caspian manna and Persian mannaplant
نام فارسی: خارشتر ایرانی، ترنجبین، خاربز
ارتفاع: تا 50 سانتیمتر
محتوای بسته: 20 یا 100 عدد

 لینک مقاله مفید