گیاه دارویی داتوره، تاتوره Datura stramonium (بذر سیاه رنگ)
گیاهی است یک ساله به ارتفاع 120-30 سانتیمتر. ساقه اي ستبر و گرد با انشعاب دو بخشی دارد. برگها داراي دمبرگ، تخم مرغی یا مثلثی شکل با حاشیه هاي دندانه دار یا کنگره اي و گاهی بزرگتر از 20 سانتیمتراست. گلها در هر محور منفردند و جامی بزرگ،سفید رنگ و قیفی شکل دارند. میوه یک کپسول خاردار( و بندرت غیر مسلح) است که با چهار شکاف باز می شود و حاوي دانه هاي سیاه رنگ بسیاري است. تمام قسمتهاي گیاه یک بوي نامطبوع و تهوع آور دارد. زمان گل دادن بین خرداد تا شهریور است.این گونه به صورت طبیعی در اغلب مناطق کشور به خصوص مناطق شمالی ایران به عنوان علف هرز و گیاه سمی و بدبو می روید. در این گونه، حاشیه برگها بریدگی های زیادی دارد و دارای بریدگی های سینوسی عمیق است و کپسول حاوی بذر گیاه نیز به حالت افراشته قرار گرفته است.
زمان گل دهی: بهار، تابستان و اوایل پاییز
زمان میوه دهی: بهار، تابستان و اوایل پاییز (میوه و گل را می توان همزمان روی گیاه دید)
جنس تاتوره بـا حدود 10 گونـه گياهي، عمدتاً در مناطق گرمسیری حاره ای می روید و در ایران طبق آخرین مطالعات سیستماتیکی تعداد دو گونه از آن گزارش شده است. حاشیه برگها در گونه Datura stramonium دارای بریدگی های سینوسی عمیق است و کپسول افراشته است در حالی که در گونه D. innoxia حاشیه برگها موج دار بوده و کپسول نیز به حالت آویخته است.
تاتوره یا داتوره گیاهی علفی، یکساله و به ارتفاع 30 تا 80 سانتی متر و حتی متجاوز از یک متر است. ساقه منشعب و برگهای پهن آن، مجموعاً ظاهر خاصی برای گیاه بوجود می آورد که از دور می توان به سهولت آنرا تشخیص داد. منشأ اصلی تاتوره در هندوستان بوده است ولی امروزه در غالب نواحی آمریکا، اروپا و آسیا و ایران پراکندگی دارد. تاتوره ریشه ای نسبتاً ضخیم و ساقه گرد و منشعب دارد. از مشخصات برگهای آن این است که در آغاز قبل از رسیدن به رشد کامل پوشیده از کرک در هر دو سطح پهنک است، ولی بتدریج که برگها مسن می گردد عاری از کرک می شود. گلهای درشت آن، ظاهری بوقی شکل و وضع منفرد روی ساقه دارد و در فاصله ماههای خرداد و مرداد ظاهر می شود. جام گل آن ابتدا دارای حالت فشرده و مچاله شده است ولی پس از باز شدن کامل چین خوردگی آن از بین می رود. تاتوره دارای میوه ای به صورت پوشینه خاردار و محتوی حدود 400 دانه است که در چهار ردیف جای دارند و با پیدایش چهار شکاف طولی از آن خارج میگردند. از نکات قابل توجه آنکه دانه های این گیاه قادر است به مدت یک قرن قدرت رویش خود را در زمین حفظ نماید.
تاتوره به عنوان یکی از سمی ترین گیاهان دنیا محسوب می شود و تمام گونه‌هاي آن حاوی آلکالوئیدهای تروپان مانند اسکولوپامین، هیوسسیامین و آتروپین هستند که عمدتا در دانه ها و گلهای یافت می شوند. به دلیل وجود این مواد، تاتوره قرن ها به عنوان یک سم در برخی از فرهنگ ها مورد استفاده قرار گرفته است
مشخصات ريخت‌شناسي: گياه يكساله، به ارتفاع 120-10 سانتي‌متر، با ساقه ساده يا اغلب در بخش‌هاي فوقاني منشعب، بدون كرك، در قسمتهاي جوان تا حدودي با كرك‌هاي پراكنده. برگها سرنيزهاي، سرنيزهاي-تخم‌مرغي، تخم‌مرغي يا تخم‌مرغي پهن، اغلب لوزوي- تخم‌مرغي، با لوب‌هاي سينوسي نامنظم؛ با لوب‌هاي نوك‌تيز يا نوك‌دار، به‌ندرت كامل، با قاعده گوه‌اي، رأس نوك‌دار، در حالت جوان با كرك‌هاي انبوه، در حالت مسن كركي تنك تا تقريباً بدون كرك، در امتداد رگبرگ‌ها كرك‌دار . دمبرگ در حالت جوان كرك‌دار. جام گل با لوب‌هاي باريك در جهت عرضي سه‌گوشه، سفيد يا آبي لاجوردي. كيسه‌هاي بساك سفيد يا ارغواني. كپسول در قاعده با كاسه گل دائمي، با خارهاي برگشته در برگرفته‌شده، تخم‌مرغي، خارك‌دار. دانه كليوي، مشبك-شان‌زنبوري، سياه‌رنگ (مظفريان، 1391).
انتشار جغرافيايي: در اغلب نقاط معتدله و معتدله سرد جهان مي‌رويد. در ايران اين گونه اصولاً به‌صورت علف هرز در اراضي كشاورزي، باغ‌ها و كناره‌هاي جاده‌ها در استان‌هاي گرگان، مازندران، گيلان، آذربايجان،كردستان، ايلام، اراك، فارس، كرمان، سيستان و بلوچستان، خراسان، سمنان و تهران مي‌رويد.
خواص دارويي: (طبع سرد و خشك)
دو گونه تاتوره ایران یعنی Datura innoxia و Datura stramonium هر دو مصارف دارویی دارند. تركیبات اصلی این گیاه آلكالوئید‌هایی از جمله هیوسیامین، آتروپین و هیوسین است و اثرات آن بسیار شبیه به بلادون می‌باشد اما سمی‌تر از آن است.
مهم‌ترین اثرات درمانی تاتوره: ضد درد، بی‌حس‌کننده، ضد آسم، ضد التهاب، ضد پارکینسون، ضد‌عفونی‌کننده، ضد اسپاسم (گرفتگی عضلانی)، افزایش‌دهنده قوای جنسی، ضد ترشح بزاق، باز‌کننده برونش‌ها، روانگردان، سمی، آرام‌بخش، خواب‌آور، مخدر و گشاد‌کننده مردمک چشم (مظفريان، 1391).
هنوز نظری ثبت نشده
اولین نفری باشید که نظر میدهید
ثبت نظر